Trang chủ
Sách y học
Sinh lý y học
Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể

Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể

2022-09-27 10:55 AM

Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể là một cơ chế điều nhiệt hữu hiệu hơn nhiều các nhà sinh lý học từng thừa nhận trước đây, nó là một cơ chế thực sự hữu hiệu để duy trì nhiệt độ trong các môi trường rất lạnh.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Bên cạnh các cơ chế điều hòa nhiệt độ thuộc về tiềm thức, cơ thể có một cơ chế khác để điều hòa nhiệt độ: điều nhiệt qua hành vi (behavioral). Bất cứ khi nào nhiệt độ bên trong quá cao, vùng kiểm soát nhiệt độ ở não sẽ gửi tới bản thân một tín hiệu cảm giác psychic báo về sự quá nhiệt. Ngược lại, khi nào cơ thể quá lạnh, các tín hiệu từ da hoặc các receptor ở sâu trong cơ thể sẽ báo cáo về sự khó chịu. Vì vậy, người đó sẽ điều chỉnh môi trường một cách thích đáng để thoải mái trở lại, như đi vào phòng ấm hay hay mặc thêm quần áo khi thời tiết lạnh. Điều nhiệt hành vi là một cơ chế điều nhiệt hữu hiệu hơn nhiều các nhà sinh lý học từng thừa nhận trước đây. Thật vậy, nó là một cơ chế thực sự hữu hiệu để duy trì nhiệt độ trong các môi trường rất lạnh.

Phản xạ nhiệt độ tại chỗ của da

Khi một người để bàn chân dưới đèn nóng một thời gian ngắn, xảy ra giãn mạch tại chỗ và chảy mồ hôi tại chỗ mức độ ít. Ngược lại, để chân trong nước lạnh gây co mạch và ngừng toát mồ hôi tại chỗ. Những phản xạ này là do tác dụng khu trú của nhiệt độ trực tiếp lên các mạch máu và đường phản xạ điều khiển từ receptor da tới tủy sống và trở lại tới cùng vùng da và các tuyên mồ hôi. Thêm vào đó, cường độ của phản xạ tại chỗ này lại được điều chỉnh bởi trung tâm điều hòa nhiệt độ trên não, nhờ đó mà có thể phối hợp hài hòa với các tín hiệu từ trung tâm thân nhiệt vùng dưới đồi trong việc điều hòa nhiệt độ cơ thể. Như thế, các phản xạ có thể giúp ngăn ngừa sự thay đổi nhiệt độ quá mức của những vùng bị nóng, lạnh của cơ thể.

Sự điều nhiệt bên trong yếu đi khi cắt bỏ tủy sống

Khi tủy sống bị cắt đứt ở cổ bên trên chỗ đi ra của dây giao cảm từ tủy sống, sự điều nhiệt trở nên rât yếu, bởi vùng dưới đồi không thể kiểm soát cả lượng máu qua da và mưc độra mồ hôi trên toàn cơ thể. Điều này đúng cả khi phản xạ nhiệt tại chỗ bắt nguồn từ các receptor ở da, tủy sống và trong ổ bụng vẫn tồn tại. Các phản xạ này rất yếu nếu so sánh với điều nhiệt vùng dưới đồi.

Ở người có tình trạng này, thân nhiệt phải được điều hòa bởi đáp ứng psychic của bệnh nhân đối với cảm giác nóng - lạnh ở vùng đầu - đó là điều nhiệt qua hành vi mặc quần áo và di chuyển tới môi trường ấm hoặc lạnh thích hợp.

Kiểm soát hành vi đối với nhiệt độ cơ thể

Phản xạ nhiệt độ tại chỗ của da

Sự điều nhiệt bên trong yếu đi khi cắt bỏ tủy sống

Bài viết cùng chuyên mục

Bệnh động mạch vành: điều trị bằng thủ thuật và phẫu thuật

Các hormone hoạt động chủ yếu trên bộ máy gen của tế bào

Bài tiết ion bicacbonat của tuyến tụy

Hệ tuần hoàn: đặc tính sinh lý

Bài tiết acetylcholine hoặc noradrenalin của các sợi thần kinh giao cảm và phó giao cảm

Tần số âm thanh: định nghĩa nguyên lý vị trí thính giác

Tĩnh mạch: kho chứa máu chuyên biệt

Kiểm soát giải phóng năng lượng trong tế bào

Sự tăng trưởng và phát triển của trẻ em

Hệ thống thần kinh của ruột: chi phối thần kinh đường tiêu hóa

Vận chuyển thụ động qua màng bào tương

Hệ số lọc của mao mạch

Quan hệ giữa vỏ não với đồi thị và trung tâm dưới vỏ về giải phẫu và chức năng

Vai trò của nước bọt trong việc vệ sinh răng miệng

Điện tâm đồ: nguyên tắc phân tích trục điện tim

Chức năng sinh lý nội tiết của thận

Loại dịch trong cơ thể người: đo bằng chỉ thị mầu

Kiểm soát lưu lượng máu mô bằng các yếu tố thư giãn hoặc co thắt có nguồn gốc từ nội mô

Sinh lý học thị giác (mắt)

Trí nhớ ngắn hạn của con người

Tổng hợp và bài tiết hormon vỏ thượng thận

Huyết áp động mạch: kiểm soát bằng lợi liệu áp lực

Đại cương sinh lý học gan mật

Tế bào: đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể

Cơ chế tác động nội bào của testosterone