Chụp cắt lớp vi tính (CT) cột sống: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

2019-06-16 12:22 PM
Chụp cắt lớp vi tính sử dụng tia X để làm cho hình ảnh chi tiết của cột sống và đốt sống ở cổ, lưng, hoặc lưng dưới, cột sống thắt lưng cùng

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Nhận định chung

Chụp CT sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết về cột sống và đốt sống.

Trong quá trình thủ thuật, sẽ nằm trên một chiếc bàn được gắn vào máy quét CT, đó là một chiếc máy hình bánh rán lớn. Máy quét CT gửi tia X qua cơ thể. Mỗi vòng quay của máy quét mất một giây và cung cấp hình ảnh về một lát mỏng của cơ quan hoặc khu vực đang được nghiên cứu. Một phần của máy quét có thể nghiêng để theo đường cong của cột sống. Tất cả các hình ảnh được lưu dưới dạng một nhóm trên máy tính.

Trong một số trường hợp, một loại thuốc nhuộm được gọi là chất tương phản có thể được tiêm vào tĩnh mạch (IV) trong cánh tay hoặc vào ống sống. Thuốc nhuộm làm cho cấu trúc và các cơ quan dễ nhìn thấy hơn trên hình ảnh CT. Thuốc nhuộm có thể được sử dụng để kiểm tra lưu lượng máu và tìm kiếm các khối u, khu vực viêm hoặc tổn thương thần kinh.

Chỉ định chụp cắt lớp vi tính cột sống

Chụp CT cột sống được thực hiện để:

Nhìn vào xương cột sống.

Tìm các vấn đề của cột sống, chẳng hạn như khối u, gãy xương, dị dạng, nhiễm trùng hoặc hẹp ống sống (hẹp cột sống).

Tìm đĩa đệm cột sống thoát vị.

Kiểm tra xem liệu loãng xương đã gây ra nén xẹp xương.

Kiểm tra các vấn đề của cột sống đã có từ khi sinh ra (bẩm sinh).

Nhìn vào các vấn đề được nhìn thấy trong thủ thuật X-quang tiêu chuẩn.

Kiểm tra xem phẫu thuật cột sống hoặc trị liệu có hiệu quả đối với vấn đề cột sống.

Chuẩn bị chụp cắt lớp vi tính cột sống

Trước khi chụp CT, hãy cho bác sĩ biết nếu:

Đang hoặc có thể mang thai.

Dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc nhuộm iốt.

Có bệnh tim, chẳng hạn như suy tim.

Bị tiểu đường.

Dùng metformin. Có thể phải điều chỉnh thuốc trong một ngày trước và sau khi thủ thuật.

Đã có vấn đề về thận.

Bị hen suyễn.

Đã bị đa u tủy.

Đã có một thủ thuật tia X bằng vật liệu tương phản bari (như thuốc xổ bari) trong 4 ngày qua. Barium xuất hiện trên phim X-quang và làm cho khó nhìn rõ hình ảnh.

Trở nên rất lo lắng trong không gian nhỏ. Cần nằm yên bên trong máy quét CT, vì vậy có thể cần thuốc an thần để giúp thư giãn.

Sắp xếp cho ai đó đưa về nhà trong trường hợp dùng thuốc an thần cho xét nghiệm.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu xét nghiệm, rủi ro của nó hoặc cách thực hiện.

Thực hiện chụp cắt lớp vi tính cột sống

Chụp CT thường được thực hiện bởi một kỹ thuật viên X quang. Những hình ảnh thường được đọc bởi một bác sĩ (bác sĩ X quang). Các bác sĩ khác cũng có thể xem xét lại kết quả chụp CT.

Có thể cần phải tháo bất kỳ đồ trang sức. Sẽ cần phải cởi tất cả hoặc hầu hết quần áo, tùy thuộc vào khu vực được nghiên cứu. Có thể mặc đồ lót cho một số lần quét. Sẽ được cung cấp một chiếc áo choàng để sử dụng trong quá trình thủ thuật.

Trong quá trình thủ thuật, sẽ nằm trên một chiếc bàn được gắn vào máy quét CT.

Bảng trượt vào lỗ mở tròn của máy quét và máy quét di chuyển xung quanh cơ thể. Bảng sẽ di chuyển trong khi máy quét chụp ảnh. Có thể nghe thấy tiếng click hoặc buzz khi bảng và máy quét di chuyển. Điều rất quan trọng là nằm yên trong quá trình thủ thuật.

Trong quá trình thủ thuật, có thể ở một mình trong phòng quét. Nhưng kỹ thuật viên sẽ theo dõi qua một cửa sổ. Sẽ có thể nói chuyện với kỹ thuật viên thông qua một hệ thống liên lạc hai chiều.

Thủ thuật sẽ mất khoảng 30 đến 60 phút. Hầu hết thời gian này được dành để sẵn sàng cho việc quét. Quá trình quét thực tế chỉ mất vài giây.

Chụp CT với chất cản quang (CT myelogram)

Chụp CT tiêu chuẩn có thể được thực hiện trước khi sử dụng vật liệu tương phản cho chụp cắt lớp CT. Thuốc nhuộm thường được đưa vào trong không gian xung quanh tủy sống. Một mẫu dịch não tủy có thể được lấy ra để các xét nghiệm khác có thể được thực hiện trên đó.

Nếu thuốc nhuộm được đưa vào từ lưng, sẽ nằm sấp hoặc nằm nghiêng trên bàn. Thuốc nhuộm thường được đặt ở lưng dưới nhưng có thể được đặt ở đáy hộp sọ. Da trên nơi chọc kim có thể được cạo. Nó sẽ được làm sạch. Khu vực xung quanh có thể bị tê bằng thuốc.

Bảng có thể bị nghiêng hoặc có thể được di chuyển vào các vị trí khác nhau để thuốc nhuộm di chuyển đến các khu vực khác nhau của cột sống.

Cần nằm rất yên để thuốc nhuộm ở đúng vị trí để có hình ảnh rõ ràng. Mạch, nhịp thở và huyết áp có thể được kiểm tra trong quá trình thủ thuật.

Trong một số trường hợp, thuốc nhuộm cũng có thể được đưa vào tĩnh mạch (IV) trong cánh tay.

Chụp CT với vật liệu tương phản thường mất 15 đến 30 phút. Uống nhiều dịch trong 24 giờ sau khi quét để giúp loại bỏ thuốc nhuộm ra khỏi cơ thể.

Cảm thấy khi chụp cắt lớp vi tính cột sống

Thủ thuật sẽ không gây đau. Chiếc bàn nằm có thể cảm thấy cứng và căn phòng có thể mát. Có thể khó nằm yên trong quá trình thủ thuật.

Một số người cảm thấy lo lắng bên trong máy quét CT.

Nếu nhận được thuốc để giúp thư giãn hoặc nếu sử dụng vật liệu tương phản, có thể đặt IV trong tay hoặc cánh tay. Có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh khi IV bắt đầu. Thuốc nhuộm có thể làm cho cảm thấy ấm và đỏ ửng và có hương vị kim loại trong miệng. Một số người cảm thấy đau bụng hoặc đau đầu. Nói với kỹ thuật viên hoặc bác sĩ đang cảm thấy thế nào.

Nếu thuốc nhuộm đưa từ lưng, có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo khi kim được đưa vào.

Sau thủ thuật trong đó thuốc nhuộm được đưa vào lưng, sẽ được yêu cầu giữ đầu lên và không cúi xuống hoặc nằm thẳng. Điều này sẽ giúp ngăn ngừa đau đầu và co giật.

Rủi ro của chụp cắt lớp vi tính cột sống

Nguy cơ chụp CT gây ra vấn đề là nhỏ.

Có khả năng phản ứng dị ứng với vật liệu tương phản.

Nếu cho con bú và lo lắng về việc thuốc nhuộm được sử dụng trong thủ thuật này có an toàn hay không, hãy nói chuyện với bác sĩ. Hầu hết các chuyên gia tin rằng rất ít thuốc nhuộm truyền vào sữa mẹ và thậm chí ít hơn được truyền cho em bé. Nhưng nếu thích, có thể lưu trữ một số sữa mẹ trước thời hạn và sử dụng nó trong một hoặc hai ngày sau khi thủ thuật.

Nếu bị tiểu đường hoặc dùng metformin (Glucophage), thuốc nhuộm có thể gây ra vấn đề. Bác sĩ sẽ cho biết khi nào nên ngừng dùng metformin và khi nào nên bắt đầu dùng lại sau khi thủ thuật để không gặp vấn đề gì.

Có thể bị buồn nôn hoặc nôn sau khi thủ thuật.

Có một nguy cơ nhỏ bị nhiễm trùng tại vị trí kim trên cột sống hoặc chảy máu vào không gian xung quanh tủy sống.

Mũi tiêm vào không gian xung quanh tủy sống có thể gây đau đầu. Trong một số ít trường hợp, co giật có thể xảy ra sau khi tiêm chất cản quang.

Có nguy cơ nhỏ bị ung thư do có một số loại chụp CT. Nguy cơ cao hơn ở trẻ em, thanh niên và những người có nhiều thủ thuật phóng xạ. Nếu lo lắng về nguy cơ này, hãy nói chuyện với bác sĩ về lợi ích và rủi ro của chụp CT và xác nhận rằng thủ thuật là cần thiết.

Ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Chụp cắt lớp (CT scan) sử dụng tia X để làm cho hình ảnh chi tiết của cột sống và đốt sống ở cổ, lưng, hoặc lưng dưới (cột sống thắt lưng cùng).

Kết quả hoàn thành thường sẵn sàng cho bác sĩ sau 1 đến 2 ngày.

Bình thường

Xương cột sống (đốt sống) bình thường về hình dạng, số lượng và liên kết.

Các đĩa đệm và khớp hỗ trợ cột sống bình thường.

Các ống sống có kích thước và hình dạng bình thường.

Nếu vật liệu tương phản được sử dụng, nó chảy đều qua ống sống. Không thu hẹp hoặc tắc nghẽn ống tủy sống.

Không có dây thần kinh nào từ tủy sống bị nén hoặc bị chèn ép. Không có sự tăng trưởng hoặc phình ra.

Bất thường

Xương cột sống (đốt sống) bị thiếu, tổn thương hoặc mất liên kết.

Một hoặc nhiều đĩa đệm có thể bị tổn thương. Một hoặc nhiều đĩa đệm thoát vị được tìm thấy.

Dòng chảy của vật liệu tương phản qua ống sống bị hạn chế hoặc bị chặn, cho thấy hẹp ống tủy (hẹp ống sống).

Các đốt sống có dấu hiệu viêm khớp hoặc các vấn đề về xương do loãng xương .

Một tình trạng đã có từ khi sinh ra (tình trạng bẩm sinh) có ở cột sống hoặc đốt sống.

Áp xe hoặc khối u cột sống được tìm thấy.

Yếu tố ảnh hưởng đến chụp cắt lớp vi tính cột sống

Những điều sau đây có thể ngăn làm thủ thuật hoặc có thể thay đổi kết quả thủ thuật:

Mang thai. Quét CT thường không được thực hiện trong khi mang thai.

Barium được sử dụng cho một thủ thuật khác. Barium xuất hiện trên CT scan. Nếu cần chụp CT vùng lưng dưới, cần thực hiện trước bất kỳ thủ thuật nào sử dụng bari, chẳng hạn như thuốc xổ bari.

Các vật kim loại trong cơ thể. Những vật này, chẳng hạn như clip phẫu thuật hoặc kim loại trong thay thế khớp, có thể ngăn tầm nhìn rõ ràng.

Không thể nằm yên trong quá trình kiểm tra.

Điều cần biết thêm

Đôi khi kết quả chụp CT có thể khác so với các loại thủ thuật X-quang khác, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm, vì quét CT cung cấp một cái nhìn khác.

Trẻ em cần chụp CT có thể cần hướng dẫn đặc biệt cho thủ thuật. Nếu trẻ còn quá nhỏ để giữ yên hoặc sợ hãi, bác sĩ có thể cho trẻ uống thuốc an thần để giúp trẻ thư giãn.

Nếu trẻ được lên lịch chụp CT, hãy nói chuyện với bác sĩ về sự cần thiết phải thủ thuật và nguy cơ phơi nhiễm phóng xạ.

Kết quả CT thường được so sánh với kết quả chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) để giúp phát hiện ung thư. Một số máy quét mới thực hiện cả hai lần quét cùng một lúc.

MRI có thể cung cấp nhiều thông tin hơn so với chụp CT về đĩa đệm cột sống và tủy sống.

Khi chụp CT cột sống được thực hiện với một bản đồ tủy, nó được gọi là CT myelogram. Chụp MRI cột sống thường được thực hiện thay cho CT tủy.

Bài viết cùng chuyên mục

Xét nghiệm giang mai: ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm

Nếu xét nghiệm sàng lọc đầu tiên, cho thấy dấu hiệu của bệnh giang mai, một xét nghiệm khác được thực hiện, để xác nhận nhiễm trùng giang mai

Kiểm tra chức năng phổi tại nhà: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Nếu bị bệnh phổi, bác sĩ có thể kiểm tra lưu lượng hô hấp tối đa, và lưu lượng thở ra tối đa, để đo lượng không khí có thể hít vào và thở ra

Sinh thiết tủy xương và hút tủy

Sinh thiết tủy xương và hút tủy cung cấp khác nhau, nhưng bổ sung, thông tin về tế bào tủy xương. Hai thủ tục này thường cùng nhau, trong một số trường hợp, có thể chỉ cần hút tủy.

Vi khuẩn âm đạo: ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm

Xét nghiệm tìm vi khuẩn âm đạo, lấy mẫu chất dịch từ âm đạo, mẫu được xem dưới kính hiển vi, để xem chúng có dấu hiệu nhiễm trùng

Papillomavirus (HPV): ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm

Mặc dù HPV được tìm thấy ở cả nam và nữ, nhưng xét nghiệm này không được sử dụng trên nam giới, sử dụng để chỉ phát hiện các loại HPV có nguy cơ cao

Bốn xét nghiệm sàng lọc khi mang thai (AFP, HCG, estriol và inhibin A)

Thông thường, xét nghiệm sàng lọc được thực hiện giữa tuần 15 và tuần 20 của thai kỳ, kết quả của xét nghiệm sàng lọc cho thấy nguy cơ nhất định khi mang thai em bé

Chọc hút xoang viêm: xác định vi khuẩn, vi rút, hoặc nấm

Các tế bào lấy từ mẫu, có thể được nghiên cứu dưới kính hiển vi, khoang xoang sau đó thường được rửa bằng dung dịch muối

Sinh thiết vú: ý nghĩa lâm sàng kết quả sinh thiết

Sinh thiết vú kiểm tra xem một khối u vú hoặc khu vực đáng ngờ nhìn thấy trên nhũ ảnh là ung thư, ác tính hoặc không ung thư, lành tính

Phết máu dày và mỏng cho bệnh sốt rét: ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm

Phết máu được lấy từ chích ngón tay, phết máu dày và mỏng sẽ cho biết tỷ lệ tế bào hồng cầu bị nhiễm, và loại ký sinh trùng có mặt

Chụp quang tuyến vú: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Quyết định chụp X quang tuyến vú, hoặc sử dụng bất kỳ phương pháp sàng lọc nào khác, có thể là một quyết định khó khăn, đối với một số phụ nữ

Xạ hình túi mật: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Trong quá trình xạ hình túi mật, chất đánh dấu phóng xạ được đưa vào tĩnh mạch ở cánh tay, gan loại bỏ chất đánh dấu ra khỏi máu và thêm nó vào mật

Kiểm tra chỉ số mắt cá chân: ý nghĩa lâm sàng chỉ số kết quả

Thủ thuật này được thực hiện để kiểm tra bệnh động mạch ngoại biên của chân, nó cũng được sử dụng để xem một phương pháp điều trị hiệu quả tốt như thế nào

Xét nghiệm liên cầu nhóm B

Nếu có liên cầu nhóm B, điều trị bằng thuốc kháng sinh trong quá trình sinh sẽ được khuyến khích để tiêu diệt vi khuẩn trong ống sinh và giảm nguy cơ em bé bị nhiễm trùng

Nuôi cấy nước tiểu: ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm

Nuôi cấy nước tiểu, trong giai đoạn đầu của nhiễm trùng đường tiết niệu, có thể kém chính xác hơn, so với sau khi nhiễm trùng được thiết lập

Đặt ống thông tim

Thông thường, sẽ tỉnh táo trong quá trình đặt ống thông tim, nhưng cho thuốc để giúp thư giãn. Thời gian phục hồi cho thông tim là nhanh chóng, và có một ít nguy cơ biến chứng.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) vú: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Mặc dù MRI, là một thủ thuật an toàn, và có giá trị để xem xét vú, nhưng nó tốn kém hơn nhiều so với các phương pháp khác, và nó có thể không có sẵn

Chụp động mạch vành (Angiograms)

Thủ tục đặt ống thông tim có thể chẩn đoán và điều trị bệnh tim và mạch máu. Chụp mạch vành, có thể giúp chẩn đoán bệnh tim, là loại phổ biến nhất của thủ tục ống thông tim.

Nhiệt độ cơ thể ngày rụng trứng và kế hoạch hóa gia đình

Phương pháp tính nhiệt độ cơ thể cơ bản cũng có thể được sử dụng để phát hiện thai. Sau rụng trứng, sự gia tăng nhiệt độ cơ thể cơ bản kéo dài 18 ngày có thể là một chỉ số đầu của thai kỳ

Thử nghiệm di truyền (kiểm tra DNA)

Nếu có các triệu chứng của một bệnh có thể được gây ra bởi biến đổi gen, thử nghiệm di truyền có thể tiết lộ nếu có rối loạn nghi ngờ.

Siêu âm vú: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Siêu âm vú có thể thêm thông tin quan trọng vào kết quả của các thủ thuật khác, chẳng hạn như chụp quang tuyến vú hoặc chụp cộng hưởng từ

Xét nghiệm dung nạp glucose (đường máu)

Sau khi uống dung dịch glucose, có thể cần phải ở lại phòng của bác sĩ hoặc phòng xét nghiệm trong khi chờ đợi kiểm tra mức độ đường trong máu

X quang mặt: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Chụp x quang mặt giúp tìm gãy xương, khối u, dị vật, nhiễm trùng và tăng trưởng bất thường hoặc thay đổi cấu trúc hoặc kích thước xương

Kiểm tra huyết áp

Có thể kiểm tra huyết áp thường xuyên nếu đã được chẩn đoán với tiền tăng huyết áp, huyết áp cao hoặc huyết áp thấp

Sàng lọc hội chứng Down, Edwards 3 tháng (tam cá nguyệt) đầu thai kỳ

Sàng lọc tam cá nguyệt đầu tiên được thực hiện để đánh giá nguy cơ của mang thai em bé có hội chứng Down. Kiểm tra cũng cung cấp thông tin về nguy cơ của hội chứng Edwards.

Chọc dò tủy sống: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Chọc dò dịch não tủy được thực hiện để tìm một nguyên nhân cho các triệu chứng có thể do nhiễm trùng, viêm, ung thư hoặc chảy máu