Nguyên lý khám tâm thần bệnh nhân cao tuổi

Nhằm mục đích đánh giá trạng thái tâm thần và cảm xúc, cần thực hiện một số test thăm dò nhận thức, thực hiện với tất cả các bệnh nhân già, căn cứ vào kết quả hỏi bệnh, hỏi tiền sử như đã trình bầy ở trên. Lưu ý cả những hiện tượng có vẻ nhỏ nhất nhưng không hợp lý. Ví dụ một bệnh nhân nói thích ăn cá nhưng trong tờ kê các thức ăn muốn được dùng thì lại không thấy cá. Bệnh nhân sa sút trí tuệ ở mức độ nhẹ che dấu thiếu hụt trí tuệ của họ bằng cách biểu lộ sự vui vẻ và nhiệt tình hợp tác. Vì vậy, thầy thuốc phải quan sát kỹ mọi hành vi và đánh giá nội dung tư duy của họ. Đối vối bệnh nhân có thói quen theo dõi tin tức, nên thử hội xem họ quan tâm đến vấn đề gì nhất và tại sao để xem khả năng nhận thức của họ. Cũng có thể làm như vậy đối với các đối tượng ham đọc truyện, quan tâm đến mọi hiện tượng trong xã hội, người hay xem truyền hlnh hoặc biểu diễn văn nghệ.

Nếu không có gì đáng nghi vấn về sự thiếu hụt nhận thức sau khi đã kiểm tra bàng đối thoại như trên, thầy thuốc cần giải thích cho bệnh nhân là cuộc đối thoại hoặc những câu hỏi vừa nêu như trên cũng nằm trong nội dung khám bệnh để bệnh nhân khỏi lấy thế làm lạ và có thể cho là thầy thuốc riễu cợt họ. Nếu chỉ đơn thuần bằng đối thoại, khó đánh giá được nhận thức không gian thời gian, hoạt động trí tuệ. Có thể nêu một yêu cầu, ví dụ đề nghị bệnh nhân vặn kim đồng hồ theo đúng thời gian (ví dụ hai giờ kém 10) để đánh giá nhận thức về không gian, thời gian, khả năng hiểu và thực hiện một yêu cầu. Để giảm nhẹ sự thăm khám bằng đối thoại như trên có thể sử dụng nhiều test tâm lý. Hay dùng là test MMSE của Folstein (MMSE = Mini Mental Status Examination - khám tình trạng tâm thần sơ bộ) có thang điếm cụ thể, có thể thực hiện trong vòng 5 - 10 phút. Điều cần nhớ là toàn bộ thang điểm này không phản ánh được suy giảm trí tuệ thuộc mọi lĩnh vực riêng biệt. Cần nhớ là phân biệt sa sút trí tuệ giai đoạn đầu mới chỉ có rối loạn trí nhớ với giảm sút trí nhớ trong hội chứng trầm cảm là tương đối khó. Đối với bệnh nhân có sự giảm sút khả năng tập trung tư tưởng (được phát hiện bằng mắt khả năng đánh vần một chữ hoặc nêu lên những tháng trong một năm) có thể chỉ là do mê sảng và độ chính xác của bộ test giảm đi nhiều. Tuy nhiên nếu sử dụng bộ test đồng thời, cũng căn cứ trên toàn bộ nội dung thăm khám thì sự tiếp cận chẩn đoán cũng thuận lợi hơn cho phép nhận định có suy giảm tâm thần hay không. Một câu trả lời không chính xác có thể do vội vàng hấp tấp. Ngược lại sự đáp ứng với test có thể tốt, nhưng người bệnh mới có những thiếu hụt trí tuệ gần đây cũng có thể là đầu mối của chắn đoán.