Nguyên lý khám thực thể bệnh nhân cao tuổi

Đối với những bệnh nhân cao tuổi đến kiểm tra sức khỏe hoặc khám bệnh, cần chú ý đến các hoàn cảnh hoặc điều kiện có thể tác động bất lợi đến các chức năng của cơ thể. Những rối loạn chức năng đó hay gặp và có thể chữa được trong nhiều trường hợp, Tiếc rằng chúng thường không được phát hiện kịp thời. Nội dung kiểm tra có thể thực hiện qua nhiều lần thăm khám liên tiếp. Những bộ phận cần lưu ý khám là khung chậu, âm đạo, trực tràng. Mỗi lần khám cần cân bệnh nhân, đo huyết áp động mạch, đo thị lực và thính lực. Trường hợp giảm thính lực cần kiểm tra xem có ráy tai ở ống tai ngoài không, cần khám kỹ bộ răng. Khám miệng và họng sau khi đã bỏ hàm răng giả, có lưu ý là tổn thương ác tính ở miệng thường có màu đỏ hơn là trắng. Bệnh tuyến giáp ngày càng phổ biến, tăng theo tuổi, nhưng ít khi thấy phù hợp giữa lâm sàng và cận lâm sàng do có giảm độ nhậy đối với các thăm dò cận lâm sàng ở tuổi cao. Quan sát bộ ngực ít được thầy thuốc chú ý vì phụ nữ già ít bị ung thư vú và họ cũng ít tự quan sát ngực của mình hơn phụ nữ trẻ. Tiếng thổi tâm thu do xơ cứng động mạch chủ rất hay gặp và thường khó phân biệt với hẹp động mạch chủ đặc biệt khi có tiếng tim thứ tư. Tai biến do động mạch cảnh tăng theo tuổi do tình trạng xơ cứng động mạch này.

Đối với bệnh nhân có suy giảm nhận thức cần xem có liên quan đến rối loạn tư thế không. Nếu hiện tượng đó xuất hiện đột ngột cũng cần phát hiện bệnh lý của thùy thái dương không trội, trong đó có lẫn lộn phải trái, mất chú ý, mất vận động. Ở những người bất động hoặc có đại tiểu tiện không tự chủ cần xác định xem có táo bón không. Bệnh nhân nam có tiểu tiện không tự chủ cần xác định xem có giãn bàng quang không vì hay gặp ở người đã có bí đái, có rối loạn cảm giác vùng đáy chậu và phản xạ hành - hang không. Khám một bệnh nhân hay ngã cần bảo bệnh nhân đứng dậy, đi khoảng 3 mét, quay đi quay lại và sau đó lại ngồi xuống. Những bất thường về dáng đi, sự thăng bằng cần được ghi nhận và phân tích. Cũng có thể yêu cầu bệnh nhân mở mắt, nhắm mắt, khẽ đẩy nhẹ bệnh nhân vào ngực phía trước, quan sát kỹ đôi chân của họ và kiểm tra xem giày đi có vừa không nếu họ có rối loạn về dáng đi. Đối với bệnh nhân dùng gậy chống cũng cần xem chiều cao hoặc độ nặng của công cụ đó có hợp không, cầm có được chặt không. Nếu là một bệnh nhân phải luôn luôn ngồi trên ghế hoặc nằm trên giường thì phải khám kỹ về da xem có vùng bị đỏ lên hoặc có chỗ bắt đầu bị loét, nhất là ở những điểm tỳ. Cuối cùng phải kiểm tra một số phản xạ cả đối với những người già bề ngoài không có bệnh lý gì về thần kinh.