Viêm mạch huyết khối tắc nghẽn: bệnh buerger

Điểm chính trong chẩn đoán

Hầu hết gặp ở nam giới trẻ, hút thuốc lá.

Những chi tắc nghẽn có viêm tắc các động mạch tận, gây thiểu năng tuần hoàn đến ngón chân, ngón tay.

Huyết khối ở tĩnh mạch nông có thể cũng xuất hiện.

Giải quyết là tạm thời và cắt cụt có thể cần thiết, đặc biệt nếu không bỏ hút thuốc.

Nhận định chung

Bệnh Buerger là một quá trình từng đợt từng đoạn bị nhiễm khuẩn và huyết khối ở động mạch và tĩnh mạch, chủ yếu ở chân. Nguyên nhân chưa được biết.

Thường thấy ở nam giới dưới 40 tuổi mà hút thuốc lá. Ảnh hường của bệnh hầu như chỉ do tắc các động mạch. Triệu chứng khởi điểm là thiếu máu cục bộ, biến chứng muộn hơn là nhiễm khuẩn và hoại tử mô. Nhiễm khuẩn là tạm thời, sau đó là thời kỳ yên lặng kéo dài hàng tuần, hàng tháng hoặc hàng năm.

Động mạch thường bị nhất là động mạch ở gan bàn chân và tĩnh mạch tận, ở bàn chân và phần dưới cẳng chân. Cũng có thể có cả động mạch ở tay và cổ tay. Những đoạn động mạch khác nhau có thể bị tắc thành một dãy, có một mức độ tái tạo dòng chảy xuất hiện trong những thời kỳ yên lặng. Viêm tĩnh mạch nông huyết khối di chuyển ra ngoài là biểu hiện thường thấy sớm của bệnh.

Lâm sàng

Những dấu hiệu và triệu chứng là biểu hiện của thiểu năng động mạch, và thật khó phân biệt với bệnh xơ vữa động mạch ở ngoại vi.

Tuy nhiên, sau đây là những dấụ hiệu gợi ý bệnh Buerger;

(1) Bệnh nhân nam, dưới 40 tuổi, hút thuốc lá.

(2) Có bệnh sử hoặc thấy những nốt nhỏ, đỏ, đau dây chằng do viêm từng đoạn tĩnh mạch nông huyết khối di chuyển, thường ở nhánh tĩnh mạch hiển hơn là các mạch lớn. Sinh thiết tĩnh mạch thường có được bằng chứng vi thể của bệnh Buerger.

(3) Khập khiễng cách chỗ hồi thường có và thường được chú ý ở gan bàn tay hoặc gan bàn chân. Đau lúc nghỉ thường có và dai dẳng. Nó có xu hướng được báo trước hơn so với xơ vữa động mạch. Tê cóng, giảm nhạy cảm và đau như bỏng, như kim châm có thể có do thiếu máu đến hệ thẩn kinh.

(4) Ngón chân hoặc toàn bộ các đầu tận của bàn chân có thể lạnh và tái nhợt, hoặc có thể đỏ mà có thể liên quan đến không thay đổi tư thế. Da có thể không nhợt khì nâng cao chân và không liên quan đến độ rõ ràng của vết đỏ, thường là báo trước nhiều hơn những gì thấy ở nhóm bệnh xơ vữa. Thay đổi mạch tận thường không có triệu chứng, vì vậy không phải tất cả các ngón chân đều bị và ở mức độ khác nhau. Mạch yếu nhất hoặc mất thường thấy ở mu chân, chày sau, động mạch quay và trụ.

(5) Thay đổi dinh dưỡng có thể có, thường là loét không đau dọc ở móng tay, chân.

(6) Thường thấy bằng chứng của bệnh ở cả hai chân và có thể cùng ở tay và cẳng tay. Có thể có bệnh sử hoặc dấu hiệu thấy hiện tượng Raynaud ở ngón, tay hoặc đoạn cuối bàn chân.

(7) Diễn biến thường là giao động, lúc cấp và thường là nguy kịch, sau đó dịu đi khá rõ ràng. Khi tuần hoàn bàng hệ cũng như nhánh chính bị tắc, sự trầm trọng này có xu hướng dẫn tới hoại tử và cắt cụt. Diễn biến ở bệnh nhân xơ vữa động mạch có xu hướng ít nguy kịch nhưng dai dẳng hơn.

Chẩn đoán phân biệt

Chẩn đoán phân biệt giữa tắc huyết khối do viêm mạch và tắc do xơ vữa đã trình bày ở bài riêng.

Bệnh Raynaud gây thay đổi màu sắc da cân xứng cả hai bên. Mạch không yếu đi. Mạng tím xanh hình lưới và tím đầu chi là bệnh co thắt mạch và không ảnh hưởng đến mạch ngoại vi. Nó cũng không thấy nhợt nhạt sớm ở ngón chân mà thấy ở trong bệnh Raynaud.

Điều trị

Nguyên lý điều trị giống như là bệnh xơ vữa động mạch ngoại vi, nhưng kết quả lâu dài của bệnh Buerger là tốt hơn, khi điều trị nên điều trị bảo tồn hơn và nên cắt bỏ một cách tối thiểu.

Biện pháp chung

Thuốc lá phải bỏ hẳn, thầy thuốc phải kiên quyết cấm hút thuốc.

Bệnh có thể tiến triển nặng nếu không thực hiện lời khuyên này.

Phẫu thuật

Cắt bỏ thần kinh giao cám có thể có ích trong việc giảm những biểu hiện co thắt mạch bị bệnh và góp phần tạo tuần hoàn báng hệ đến da. Nó cũng làm giảm mất cơn đau lúc nghỉ ở mức độ nhẹ và trung bình. Nếu cần thiết cắt cụt ngón chân, cắt bỏ thần kinh giao cảm có thể góp phần hàn gán vết thương sau phẫu thuật.

Cắt cụt: Chỉ định cắt cụt giống như trong bệnh xơ vữa, dù rằng nó cần phải được duy trì hơn trên quan điểm bảo tồn các mô. Phấn lớn bệnh nhân bị bệnh Buerger mà được điều trị cẩn thận và dừng hút thuốc thì không phải phẫu thuật cắt cụt ngón tay hoặc ngón chân. Hầu hết không cần thiết cắt cụt toàn bộ tay, nhưng cắt dưới cổ chân là có thể cần thiết vì bị hoại tử hoặc đau nặng ở chân.

Tiên lượng

Trừ trường hợp bệnh tiến triển nhanh và nếu bệnh nhân ngừng hút thuốc lá và được chăm sóc tốt bàn chân thì tiên lượng bảo tồn của chi là tốt.