Rối loạn chức năng khứu giác

2016-09-06 02:14 PM

Mất, giảm, biến dạng mùi hoặc vị giác được thông báo ở những bệnh nhân có rối loạn nội tiết, dinh dưỡng và thần kinh.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Sự hiểu biết về sinh lý của khứu giác kém hơn so'với các cảm giác đặc biệt khác, Các phân tử mùi phải truyền đến vòm mũi, tới mảnh sàng và hòa tan vào chất nhày bao phủ rễ của các tế bào nhận cảm. Sự bất thường về giải phẫu làm mất sự dẫn truyền tới các tế bào cảm nhận của dây thần kinh I là nguyên nhân hay ,gặp nhất của rối loạn chức năng khứu giác (giảm mùi hoặc mất mùi). Polip, biến dạng vách ngăn, các khối u trong mũi có thể là những yếu tố góp phần làm mất khả năng dẫn truyền của không khí tới mảnh sàng ở phần cao của mũi, nơi có các tế bào cảm nhận mũi. Rối loạn chức năng khứu giác thoáng qua thường đi sau các bệnh cúm, dị ứng mũi, viêm mũi lâu năm.

Khoảng 20% mất chức năng khứu giác là tự phát, mặc dầu nó thường theo sau nhiễm virus. Một số người cho rằng nên cho những bệnh nhân này dùng vitamin A và kẽm kéo dài, mặc dù có rất ít những cơ sở hỗ trợ cho việc uống thuốc này.

Các khối u thần kinh trung ương, đặc biệt các khối u có liên quan tới rãnh khứu giác hoặc thùy thái dương, có thể ảnh hưởng tới khứu giác.

Chấn thương vùng đầu chiếm dưới 5% các trường hợp giảm khứu giác.

Mất, giảm, biến dạng mùi hoặc vị giác được thông báo ở những bệnh nhân có rối loạn nội tiết, dinh dưỡng và thần kinh.

Rất nhiều thuốc cũng gây ra rối loạn này. Việc đánh giá rối loạn chức năng khứu giác gồm tiền sử bệnh tật, các thuốc đã dùng cũng như khám thực thể, chú trọng vào mũi và hệ thần kinh. Hầu hết các phòng khám lâm sàng không chuẩn bị các thử nghiệm về khứu giác, nhưng ở đây lại là một điều có ý nghĩa khi đánh giá xem bệnh nhân có nhận biết được bất kỳ mùi gì không.

Ngưỡng mùi nên được thử bằng cách tăng dần nồng độ. Chẳng hạn, dùng n-butyl alcohol (1 - butanolol) nồng độ 4% trong nước đã khử ion. Các dung dịch pha loãng 3:1 theo 12 bước tạo nên thử nghiệm đầu tiên với 46 ppm và nhiều nhất là 3055 ppm (ở 4%). Phân biệt mùi có thể được dùng trong test đã được chọn lọc chuẩn hóa.

Trong mất mùi vĩnh viễn nên lưu ý tới các thức ăn gia vị với hạt tiêu là những chất kích thích dây V cũng như các hóa nhận cảm mùi và việc sử dụng các thiết bị an toàn như việc dùng máy báo chống cháy, sử dụng điện tốt hơn sử dụng khí đốt trong nhà.

Bài viết cùng chuyên mục

Dị vật khí phế quản, thực quản

Dị vật khí phế quản nên được lấy ra dưới gây mê toàn thân tiến hành bởi người có kinh nghiệm đặt ống nội khí quản phối hợp với người gây mê có kinh nghiệm.

Các bệnh của hệ thống thính giác và tiền đình trung ương

Chóng mặt do tổn thương trung ương có xu hướng thành mạn tính và nhẹ hơn là chóng mặt gặp trong các bệnh mê nhĩ.

Bệnh lý ống tai

Dị vật ống tai thường gặp ở trẻ em hơn ở người lớn. Những chất rắn có thể được lấy bằng vòng hoặc móc ráy, cần cẩn thận để tránh đẩy dị vật vào trong.

Tổn thương loét trong miệng

Viêm lợi miệng do herpes là thường gặp, bệnh nhẹ, diễn biến trong thời gian ngắn và không cần can thiệp gì ở hầu hết bệnh nhân là người lớn.

Bệnh lý tai giữa

Các loại vi khuẩn hay gặp ở cả người lớn và trẻ em là Streptococcus Pneumonia, Hemophilus Influenzae và S. pyogenes.

Đau tai: chẩn đoán và điều trị

Đau tai dữ dội mà không tương ứng với phát hiện thực thể có thể do virus zona ở tai, đặc biệt khi có những phổng nước ở ống tai hoặc hố thuyền.

Các biểu hiện ở tai của bệnh AIDS

Các bệnh nhân AIDS thường phàn nàn có ảnh hưởng tới tai trong, nghe kém tiếp nhận thường gặp và một số trưồng hợp do nhiễm virus hệ thần kinh trung ương.

Bệnh lý vòi nhĩ: vòi eustachi

Trường hợp mở vòi nhĩ quá mức hiếm gặp và khó điều trị. Bệnh nhân thường phàn nàn là cảm giác đầy trong tai và tự thính, bệnh nhân nghe thấy mình thở hoặc nói.

Viêm xoang cấp

Viêm xoang xảy ra khi không dẫn lưu được mủ ứ đọng trong xoang. Các bệnh làm phù nề niêm mạc như viêm mũi do virus, viêm mũi dị ứng là những nguyên nhân thường gặp.

Viêm cấp và mạn tuyến nước bọt do loạn sản

Sinh bệnh học là sự tắc nghẽn các ống tuyến thường gây ra bởi sự cô đặc dịch nhầy gây bít tắc, tiếp theo sau là ứ nước bọt và nhiễm khuẩn thứ phát.

Nghe kém tiếp nhận: bệnh lý tai trong

Những chất gây nhiễm độc tai có thể tác dụng lên cả hệ thính giác và tiền đình. Những thuốc gây nhiễm độc tai hay gặp nhất là salycylat, aminoglycosid, thuốc lợi tiểu.

U thanh quản

Việc điều trị đòi hỏi thay đổi thói quen về nói và được coi là phương pháp điều trị giọng nói. Với các hạt không hồi phục có thể đòi hỏi phải phẫu thuật lấy bỏ.

Ù tai: bệnh lý tai trong

Ù tai theo nhịp mạch phải được phân biệt với ù tai âm. Tiếng mạch đập thường do điếc dẫn truyền làm tăng sự truyền tiếng đập của động mạch cảnh rõ hơn.

Bệnh lý vành tai

Cũng tương tự, những trường hợp bị viêm mô tế bào vành tai phải được điều trị ngay đề phòng sự tiến triển tới viêm màng sụn và các hậu quả biến dạng của nó.

Các rối loạn thanh quản hay gặp

Nếu người lớn bị viêm thanh thiệt được phát hiện sớm có thể tránh được đặt ống nội khí quản, trong những trường hợp này theo dõi nồng độ bão hòa oxy huyết cầu tố bằng máy đo oxy.

Chảy máu mũi

Hầu hết các trường hợp chảy máu mũi trước có thể cầm bằng ép trực tiếp vào điểm chảy máu. Cánh mũi phải được ép chặt ít nhất 10 phút.

Bạch sản, hồng sản và ung thư miệng

Bất cứ là hồng sản hoặc bạch sản lan rộng, các bác sĩ đều nên rạch sinh thiết hoặc làm tế bào tróc vì cần phải điều trị cho bệnh nhân.

Viêm lưỡi và đau lưỡi

Đôi khi không tìm được nguyên nhân gây đau lưỡi. Bệnh quanh răng không phải là yếu tố gây đau lưỡi.

U tuyến nước bọt

Hầu hết u của tuyến mang tai thể hiện như một khối không có triệu chứng ở phần ngoài của tuyến. Khối u có thể được bệnh nhân nhận thấy trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Nghe kém: chẩn đoán và điều trị

Nghe kém tiếp nhận là kết quả hư hại của ốc tai, thường do mất các tế bào lông của cơ quan Corti.

Các khối u lành tính trong mũi

Ù nhú đảo ngược là u lành tính thường xuất phát ở thành bên của mũi, biểu hiện bằng tắc mũi một bên, đôi khi chảy máu.

Áp xe quanh amidan và viêm mô tế bào

Trong một vài trường hợp có đề nghị chấp nhận cắt amidan ngay cùng với dẫn lưu áp xe và tránh sự tái phát. Cả hai cách đều hợp lý và được ủng hộ trong y văn.

Viêm mũi do virus: cảm cúm

Thuốc xịt mũi như oxymetazolin hoặc phenylephrin có tác dụng nhanh chóng, không nên dùng các thuốc này kéo dài vì sẽ gây nên xung huyết trở lại mà thường là nặng hơn lúc đầu.

Mở khí quản và mở màng nhẫn giáp

Chăm sóc sau mở khí quản là cần làm ẩm không khí đề phòng tạọ vảy bít tắc ống đặt khí quản, ống trong phải được rửa sạch vài lần trong ngày.

Các nhiễm khuẩn vùng cổ sâu

Nền tảng của điều trị bao gồm bảo đảm thông suốt đường thở, tiêm truyền kháng sinh và chích rạch dẫn lưu đường thở có thể được bảo đảm bằng phương pháp đặt nội khí quản hoặc mở khí quản.