Tràn dịch màng phổi: phân tích triệu chứng

2023-02-16 11:41 AM

Tràn dịch màng phổi do tăng áp suất thủy tĩnh trong tuần hoàn vi mạch, giảm áp suất keo trong tuần hoàn vi mạch như giảm albumin máu và tăng áp suất âm trong khoang màng phổi.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Tràn dịch màng phổi thể hiện sự mất cân bằng giữa hình thành và loại bỏ dịch màng phổi và được đặc trưng bởi sự tích tụ quá mức dịch trong khoang màng phổi. Có nhiều tình trạng y tế có thể gây tràn dịch màng phổi, nhưng nguyên nhân phổ biến nhất ở người lớn là suy tim sung huyết, nhiễm trùng, thuyên tắc phổi và bệnh ác tính.

Các cơ chế gây tràn dịch màng phổi bao gồm tăng áp suất thủy tĩnh trong tuần hoàn vi mạch chẳng hạn như suy tim sung huyết, giảm áp suất keo trong tuần hoàn vi mạch có thể là nguyên nhân thứ phát của giảm albumin máu và tăng áp suất âm trong khoang màng phổi gợi ý xẹp phổi. Các cơ chế phổ biến khác bao gồm tách khoang màng phổi khỏi phổi bị mắc kẹt, tăng tính thấm của tuần hoàn vi mạch do các chất trung gian gây viêm từ quá trình nhiễm trùng, suy giảm dẫn lưu bạch huyết từ bề mặt màng phổi do tắc nghẽn bởi khối u hoặc xơ hóa và sự di chuyển của dịch báng từ phổi. không gian phúc mạc thông qua bạch huyết cơ hoành.

Đánh giá đặc điểm

Các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải chủ yếu phụ thuộc vào lượng dịch tích tụ trong khoang màng phổi. Với sự tích tụ dịch đáng kể, bệnh nhân có thể có đau màng phổi, khó thở và ho khan. Với sự tích tụ dịch tối thiểu, bệnh nhân có thể không có triệu chứng.

Các triệu chứng liên quan. Bệnh nhân cũng có thể bị sốt khi bị nhiễm trùng; ho ra máu khi có thuyên tắc phổi và ung thư phổi; hoặc giảm cân khi có bệnh ác tính, bệnh lao hoặc nhiễm trùng.

Bệnh nhân có tiền sử phẫu thuật bụng gần đây có thể bị tràn dịch màng phổi sau phẫu thuật hoặc tràn dịch thứ phát do thuyên tắc phổi. Tràn dịch màng phổi thứ phát do bệnh ác tính nên được loại trừ. Suy tim sung huyết nên được xem xét ở những bệnh nhân có nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch.

Cần thảo luận về tiền sử gia đình mắc bệnh ác tính, bệnh tim và các bệnh truyền nhiễm.

Bệnh nhân có tiền sử lạm dụng, lạm dụng rượu hoặc bệnh tuyến tụy có thể bị tích tụ dịch màng phổi thứ phát do tràn dịch tụy. Tiếp xúc mãn tính và kéo dài với amiăng có thể gây tràn dịch thứ phát do ung thư trung biểu mô hoặc tràn dịch màng phổi amiăng lành tính.

Cần đánh giá kỹ lưỡng nhịp thở, nỗ lực hô hấp và âm thanh hơi thở của bệnh nhân. Các phát hiện có thể có khi khám gợi ý tràn dịch màng phổi có thể bao gồm tiếng gõ đục, tiếng thở giảm hoặc không có, và giảm ù tai xúc giác. Sự hiện diện hay vắng mặt của các phát hiện có thể phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tràn dịch.

Sự hiện diện của tiếng thổi ở tim và tim to trên hình ảnh gợi ý suy tim có thể xảy ra, trong khi cổ trướng có thể gợi ý sự hiện diện của tràn dịch màng phổi ở gan. Cân nhắc thuyên tắc phổi ở những bệnh nhân có biểu hiện sưng chi dưới và viêm màng ngoài tim ở những bệnh nhân có tiếng cọ màng ngoài tim.

Chụp X quang ngực trước sau (AP) và bên nên được thực hiện khi nghi ngờ có tràn dịch màng phổi. Ở tư thế thẳng đứng, dịch màng phổi tự do sẽ chảy bên dưới phổi, gây ra các hiện tượng sau trên hình ảnh: góc sườn hoành bị cùn, dịch chuyển sang bên của vòm cơ hoành và nâng cao nửa lồng ngực. Chế độ xem tư thế nằm nghiêng rất hữu ích trong việc xem lượng dịch nhỏ hơn, vì thông thường chỉ có lượng dịch 200 mL hoặc lớn hơn được nhìn thấy trên chế độ xem X quang ngực trước sau.

Việc sử dụng siêu âm rất hữu ích trong việc xác định các tràn dịch nhỏ mà X quang không thể phát hiện được. Nó cũng hữu ích trong việc phân biệt giữa các thành phần rắn và dịch. Ngoài ra, siêu âm có thể được sử dụng để hướng dẫn chọc dịch màng phổi đối với tràn dịch nhỏ hoặc có cục.

CT được sử dụng trong trường hợp chụp X quang và siêu âm không thành công trong việc xác định giải phẫu. Nó giúp ích cho việc phát hiện những tràn dịch nhỏ cũng như phân biệt tràn dịch màng phổi với dày màng phổi.

Chọc hút dịch màng phổi nên được thực hiện trong trường hợp không xác định được nguyên nhân tràn dịch sau khi hỏi bệnh sử và khám thực thể. Tuy nhiên, không phải tất cả các tràn dịch đều cần chọc dịch màng phổi.

Chọc hút màng phổi không được thực hiện trong một số trường hợp: bệnh nhân bị suy tim rõ ràng, tràn dịch quá nhỏ để hút ra một cách an toàn, bệnh nhân mới trải qua phẫu thuật lồng ngực hoặc bụng và bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nặng hoặc liên quan đến phổi hoặc màng phổi hai bên.

Dịch màng phổi nên được đánh giá về protein, lactate dehydrogenase (LDH), pH, nhuộm Gram, nhuộm trực khuẩn nhanh axit (AFB), tế bào học và nuôi cấy vi sinh. Đánh giá dịch thu được sẽ giúp xác định xem tràn dịch có phải là dịch thấm hay không, do mất cân bằng lực thủy tĩnh và lực keo, hay dịch tiết, do tăng tính thấm của bề mặt màng phổi và mạch máu hoặc suy giảm dẫn lưu bạch huyết của khoang màng phổi. Tràn dịch màng phổi thường do suy tim sung huyết và xơ gan. Chúng không cần khám thêm và thường đáp ứng với việc điều trị bệnh nguyên nhân. Tuy nhiên, tràn dịch tiết có nhiều nguyên nhân có thể bao gồm bệnh ác tính và nhiễm trùng và cần được điều tra thêm.

Tiêu chí của Light là một công cụ đáng tin cậy để phân biệt giữa tràn dịch tiết dịch và tiết dịch. Công cụ này so sánh nồng độ LDH và protein trong huyết thanh và dịch màng phổi. Sự hiện diện của ít nhất một trong ba tiêu chí sau đây sẽ phân loại dịch là dịch tiết:

1. Tỷ lệ protein dịch màng phổi/protein huyết thanh lớn hơn 0,5.

2. Tỷ lệ LDH dịch màng phổi/LDH huyết thanh lớn hơn 0,6.

3. Dịch màng phổi/LDH lớn hơn 2/3 giới hạn trên của LDH huyết thanh bình thường.

Các biện pháp khác đã được sử dụng để xác định tràn dịch màng phổi dịch tiết và bao gồm cholesterol dịch màng phổi, triglyceride, glucose và albumin.

Chẩn đoán

Phân tích tràn dịch màng phổi là một thành phần thiết yếu để chẩn đoán.

Nếu dịch màng phổi được phát hiện là dịch thấm, tình trạng nguyên nhân thường là suy tim sung huyết, hạ albumin máu, xẹp phổi hoặc hội chứng thận hư. Việc sử dụng các manh mối lâm sàng từ lịch sử và thể chất là bắt buộc.

Các nguyên nhân điển hình của tràn dịch tiết dịch là viêm phổi và các bệnh nhiễm trùng khác, bệnh ác tính, bệnh lao, thuyên tắc phổi, kẹt phổi và các bệnh mô liên kết. Tuy nhiên, tràn dịch tiết dịch có rất nhiều nguyên nhân và do đó cần phải điều tra thêm về mức glucose, số lượng tế bào, mức độ pH, amylase và triglyceride. Nội soi lồng ngực, nội soi phế quản, chọc dịch màng phổi lặp lại hoặc sinh thiết màng phổi cũng có thể hữu ích.

Trong phần lớn các trường hợp, chẩn đoán có thể được xác định dựa trên kết quả khám và chọc dịch màng phổi của bệnh nhân, nhưng trong một số ít trường hợp, không có chẩn đoán nào được thiết lập. Khi không có chẩn đoán, bệnh nhân nên được theo dõi chặt chẽ và nên được tư vấn về phổi.

Bài viết cùng chuyên mục

Bệnh nhân hen phế quản cấp: những đánh giá bổ sung khi thăm khám

Đặc điểm cần quan tâm, ví dụ hen gần tử vong trước đó, kém dung nạp điều trị. Nếu như những đặc điểm nặng vẫn tiếp tục, theo dõi ở môi trường chăm sóc tích cực với đánh giá lặp lại với các chỉ số SpO2, PEFR.

Ho: phân tích triệu chứng

Ho được kích hoạt thông qua kích hoạt cảm giác của các sợi hướng tâm trong dây thần kinh phế vị, phản xạ nội tạng này có thể được kiểm soát bởi các trung tâm vỏ não cao hơn.

Dị vật và trầy xước giác mạc: phân tích triệu chứng

Các vật dẫn đến dị vật giác mạc và hoặc trầy xước bao gồm cát, bụi bẩn, lá cây và các vật liệu hữu cơ cũng như tiếp xúc với các vật liệu như phoi kim loại hoặc hạt thủy tinh.

Đau đầu: đánh giá bệnh cảnh lâm sàng

Loại trừ xuất huyết dưới nhện ở bất kỳ bệnh nhân nào có đau đầu dữ dội lần đầu tiên hay là đau đầu nặng nhất họ từng trải qua mà đạt đỉnh trong 5 phút từ lúc khới phát và dai dẳng hơn 1 giờ.

Rối loạn lưỡng cực: phân tích để chẩn đoán và điều trị

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được biết, nhưng các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội đều đóng một vai trò quan trọng.

Khám dinh dưỡng bệnh nhân cao tuổi

Các yếu tố được đưa vào danh sách kiểm tra yếu tố nguy cơ với từ viết tắt Determine, xác định một số dấu hiệu cảnh báo cho nguy cơ bị tình trạng dinh dưỡng kém.

Điểm mù thị giác: phân tích triệu chứng

Điểm mù thị giác có thể được phân loại theo vị trí của nó trong trường thị giác, điểm mù thị giác trung tâm và điểm mù thị giác ngoại vi.

Giảm tiểu cầu: phân tích triệu chứng

Giảm tiểu cầu xảy ra thông qua một hoặc nhiều cơ chế sau: giảm sản xuất tiểu cầu bởi tủy xương, tăng phá hủy tiểu cầu, kẹt lách, hiệu ứng pha loãng và lỗi xét nghiệm.

Đổ mồ hôi đêm: phân tích triệu chứng để chẩn đoán và điều trị

Đổ mồ hôi ban đêm có thể là một phản ứng tự chủ, đại diện cho một triệu chứng khá không đặc hiệu khiến bác sĩ lâm sàng phải tìm kiếm nguyên nhân cụ thể.

Ngứa da: phân tích triệu chứng

Nhiều bệnh ngoài da có biểu hiện ngứa cục bộ hoặc toàn thân, bao gồm viêm da tiếp xúc, viêm da dạng herpes, viêm da dị ứng, bệnh móng chân, pemphigoid bọng nước, nấm mycosis và bệnh vẩy nến.

Bệnh Raynaud: phân tích triệu chứng

Căng thẳng và lạnh là nguyên nhân lớn nhất gây ra các cơn co thắt, các cơn co thắt có thể kéo dài vài phút đến vài giờ, có ba giai đoạn thay đổi màu sắc.

Shock: phân tích các đặc điểm triệu chứng lâm sàng

Một số bệnh nhân có thể duy trì huyết áp trong giới hạn bình thường mặc dù có rối loạn chức năng cơ quan, cân nhắc bệnh lý khu trú nếu chỉ có một cơ quan bị rối loạn, chẳng hạn thiểu niệu mà không có bằng chứng rõ ràng của rối loạn huyết động.

Bệnh học chứng khó tiêu

Điêu trị chứng khó tiêu hướng về nguyên nhân cơ bản, ở những bệnh nhân khó tiêu không do loét, cần xem xét:

Tiết dịch âm đạo (khí hư): phân tích triệu chứng

Tiết dịch âm đạo có thể là sinh lý hoặc bệnh lý. Khi giải phẫu bệnh, người ta báo cáo rằng 90% phụ nữ bị ảnh hưởng mắc bệnh viêm âm đạo do vi khuẩn, bệnh nấm candida âm hộ-âm đạo hoặc bệnh trichomonas.

Khó nuốt miệng hầu: các nguyên nhân thường gặp

Tổn thương neuron vận động trên của dây thần kinh sọ IX-XII hai bên dẫn đến cơ lưỡi và hầu nhỏ, co rút và cử động chậm với giật cằm nhanh. Điều này có thể liên quan với rối loạn giọng nói và cảm xúc không ổn định.

Cổ trướng: phân tích triệu chứng

Cổ trướng là do giãn động mạch ngoại vi ở bệnh nhân xơ gan, tăng áp tĩnh mạch cửa gây ra tăng áp lực xoang, gây ra sự giãn động mạch nội tạng và ngoại biên qua trung gian oxit nitric.

Đau bụng kinh: phân tích triệu chứng

Đau bụng kinh có thể được định nghĩa là cơn đau quặn thắt tái phát trong hoặc ngay trước khi hành kinh. Đây là triệu chứng phụ khoa phổ biến nhất được ghi nhận bởi phụ nữ.

Định hướng chẩn đoán đau ngực cấp

Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi.

Mê sảng mất trí và lú lẫn: phân tích bệnh cảnh lâm sàng

Ớ những bệnh nhân đang có bệnh lý ác tính, suy giảm miễn dịch hoặc ngã gần đây mà không có chấn thương đầu rõ ràng, đầu tiên cần tìm kiếm những nguyên nhân khác gây mê sảng nhưng cũng nên CT sọ não sớm để loại trừ.

Đau đầu: đánh giá triệu chứng lâm sàng biểu hiện màng não

Nhận diện bệnh nhân viêm màng não do vi khuẩn là ưu tiên hàng đầu cho phép điều trị kháng sinh nhanh chóng để cứu sống bệnh nhân. Bệnh nhân có thể thiếu các biểu hiện kinh điển nhưng hầu hết các trường hợp sẽ có ít nhất một biểu hiện.

Sưng khớp: đánh giá các triệu chứng và nguyên nhân

Ở bệnh nhân trẻ tuổi không có tiền sử chấn thương, đã loại trừ được viêm khớp nhiễm khuẩn, sự xuất hiện của bất cứ triệu chứng nào sau đây là dấu hiệu gợi ý cao của viêm khớp phản ứng.

Vàng da: đánh giá cận lâm sàng theo bệnh cảnh lâm sàng

Cân nhắc huyết tán ở những bệnh nhân vàng da mà không có đặc điểm bệnh gan kèm theo và có các bằng chứng của tăng phá vỡ hồng cầu, bất thường về hình ảnh hồng cầu (mảnh vỡ hồng cầu), có thể có bằng chứng tăng sản xuất hồng cầu.

Phân tích triệu chứng mệt mỏi để chẩn đoán và điều trị

Mệt mỏi có thể là do vấn đề y tế, bệnh tâm thần hoặc các yếu tố lối sống, trong một số trường hợp, nguyên nhân không bao giờ được xác định.

Phân tích triệu chứng chán ăn để chẩn đoán và điều trị

Chán ăn là tình trạng chán ăn kéo dài, đây là một triệu chứng phổ biến của nhiều vấn đề y tế và cần được phân biệt với bệnh chán ăn tâm thần.

Tiểu khó: đi tiểu đau

Nghiên cứu thuần tập được thiết kế đã chỉ ra rằng một số phụ nữ có thể được chẩn đoán đáng tin cậy với viêm bàng quang không biến chứng mà không có kiểm tra thể chất.