- Trang chủ
- Thông tin
- Chẩn đoán và điều trị theo y học hiện đại
- Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng
Nhân tuyến giáp: phân tích triệu chứng
Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc.
Biên tập viên: Trần Tiến Phong
Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương
Nhân tuyến giáp là nhân có thể sờ thấy ở một tuyến giáp khác bình thường. Chỉ khoảng 5–10% nhân tuyến giáp là ung thư. Loại nhân tuyến giáp phổ biến nhất là nhân tuyến giáp keo, không liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư.
Nguyên nhân
Tiếp xúc với bức xạ ion hóa hoặc xạ trị chùm tia bên ngoài (đặc biệt là trước 20 tuổi) làm tăng tỷ lệ mắc các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính với tỷ lệ 2% mỗi năm và đạt đỉnh 15–20 năm sau khi tiếp xúc. Thiếu iốt dẫn đến tăng nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), tăng sao chép tế bào tuyến giáp và tăng tỷ lệ nhân tuyến giáp sần.
Các nhân tuyến giáp sờ thấy có ở 4–7% người lớn. Các nhân tuyến giáp phát hiện tình cờ trên siêu âm được ước tính xảy ra với tần suất 19–67%.
Tuổi dưới 20 hoặc trên 65 tuổi, giới tính nam, tiếp xúc với bức xạ và tiền sử ung thư tuyến giáp là những yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến giáp. Các nhân tuyến giáp lành tính xuất hiện thường xuyên hơn ở phụ nữ từ 4 đến 5 lần, nhưng có nhiều khả năng trở thành ung thư ở nam giới.
Đánh giá đặc điểm
Việc đánh giá bệnh nhân tuyến giáp tập trung vào tình trạng chức năng của tuyến và phát hiện ung thư tuyến giáp. Suy giáp hoặc cường giáp có thể được gợi ý qua tiền sử và khám thực thể.
Nhân tuyến giáp phát triển nhanh hoặc các triệu chứng xâm lấn tại chỗ (khàn giọng, đau cổ, khó nuốt, thở rít hoặc khó thở) làm tăng nghi ngờ ung thư. Đột ngột xuất hiện sưng, đau hoặc nhạy cảm cục bộ gợi ý xuất huyết thành một nhân hoặc nang có từ trước.
Cổ được kiểm tra bên dưới sụn giáp từ phía trước và bên cạnh, sử dụng ánh sáng chéo để làm nổi bật bóng và khối.
Mở rộng hoàn toàn cổ giúp tăng khả năng hiển thị của tuyến. Bệnh nhân được tiếp cận từ phía trước hoặc phía sau trong quá trình sờ nắn, được thực hiện bằng các ngón tay hoặc ngón cái. Để bệnh nhân nuốt trong cả quá trình kiểm tra và sờ nắn làm cho tuyến giáp di chuyển và hỗ trợ phát triển ấn tượng ba chiều về tuyến. Vị trí, kích thước, tính nhất quán, tính di động và độ mềm của tất cả các nhân tuyến giáp sần phải được ghi lại. Nhân tuyến giáp cứng, không đều, không mềm, > 4 cm, cố định với các cấu trúc xung quanh, kết hợp với hạch to tại chỗ hoặc bất động dây thanh gợi ý bệnh ác tính.
TSH huyết thanh nên được đánh giá ở mọi bệnh nhân. Đây là xét nghiệm sàng lọc tốt nhất cho cả bệnh suy giáp (TSH tăng) và nhiễm độc giáp (TSH bị ức chế). Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy hoặc đa u nội tiết loại II cần đảm bảo dùng calcitonin cơ bản trong huyết thanh.
Ở những bệnh nhân bình giáp có nhân tuyến giáp sần, nên thực hiện sinh thiết chọc hút bằng kim nhỏ (FNAB). FNAB đã chứng minh độ nhạy 68–98% và độ đặc hiệu 72–100%.
Sau khi gây tê cục bộ, kim 25-G, được hướng dẫn bằng cách sờ nắn (hoặc siêu âm nếu nhân tuyến giáp nhỏ hơn 1 cm) được sử dụng để lấy từ hai đến năm mẫu bệnh phẩm. Ngay cả ở những người có kinh nghiệm, sinh thiết thường không đạt yêu cầu và cần phải được lặp lại. Phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp với phân tích phần đông lạnh có thể được yêu cầu nếu FNAB liên tục không được chẩn đoán và xác suất ung thư trước xét nghiệm lâm sàng cao.
Siêu âm không thể phân biệt một cách đáng tin cậy các nhân tuyến giáp lành tính và ác tính, mặc dù các đặc điểm như vi vôi hóa và bờ không đều gợi ý ung thư. Mặc dù ít được sử dụng hơn, quét đồng vị phóng xạ bằng iốt phóng xạ có thể phân biệt giữa các nhân tuyến giáp hoạt động (“nhân tuyến giáp nóng”) và nhân tuyến giáp không hoạt động (“lạnh”). Khoảng 5% các nhân tuyến giáp đang hoạt động và ít có khả năng ác tính. Tương tự như vậy, chụp cắt lớp vi tính và chụp cộng hưởng từ có giá trị hạn chế trong quá trình chẩn đoán ban đầu ngoại trừ các trường hợp chèn ép cục bộ.
Sự hiện diện của một số đột biến gen nhất định có liên quan đến ung thư tuyến giáp, được chứng minh là hữu ích về mặt lâm sàng khi FNAB không xác định được. Những đột biến này xảy ra trong gen của thụ thể tyrosine kinase (RET/PTC, NTRK), protein nhân (PAX-8-PPARγ) và protein tín hiệu (RAS, BRAF). Những thay đổi sau này cùng với đột biến RET/PTC thường gặp ở ung thư biểu mô nhú trong khi ung thư nang mang gen gây ung thư RAS và khiếm khuyết PAX-8-PPARγ. Những dấu hiệu di truyền này dự kiến sẽ được tích hợp vào các thuật toán chẩn đoán khi có nhiều dữ liệu được tích lũy hơn và các xét nghiệm trở nên phổ biến hơn.
Khoảng 4–8% các trường hợp ung thư nhú là có tính chất gia đình, và tỷ lệ mắc bệnh cao đã được báo cáo ở những bệnh nhân mắc bệnh đa polyp tuyến (hội chứng
Ung thư tủy, thường là một phần của đa u nội tiết loại II, thường xảy ra theo kiểu di truyền.
Chẩn đoán phân biệt
Nếu kết quả của FNAB cho thấy bệnh ác tính hoặc đáng ngờ, không xác định hoặc liên tục không đạt yêu cầu, thì việc giới thiệu phẫu thuật ngay lập tức được đảm bảo. Đôi khi, quét hạt nhân phóng xạ được sử dụng để đánh giá kết quả sinh thiết đáng ngờ và các nhân tuyến giáp tăng chức năng được quan sát thay vì loại bỏ. Nếu sinh thiết rõ ràng là lành tính, nên kiểm tra cẩn thận nhân tuyến giáp sần và các cấu trúc xung quanh, siêu âm và đo TSH mỗi 12 tháng. Trong khi các nhân tuyến giáp sần hơn 4 cm có 19% nguy cơ ung thư, quyết định phẫu thuật không nên chỉ dựa trên kích thước nhân tuyến giáp sần.
Sự hiện diện của cường giáp hoặc suy giáp làm giảm nghi ngờ ung thư nhưng không loại trừ nó. Bất kỳ nhân tuyến giáp nào to ra hoặc trở nên nghi ngờ về mặt lâm sàng đều nên được làm lại sinh thiết.
Bài viết cùng chuyên mục
Thăm khám tình trạng bệnh nhân kèm theo các dấu hiệu cấp cứu
Trong thăm khám tình trạng kèm theo các dấu hiệu cấp cứu, ghi lại tiền sử từ bệnh nhân, người thân của bệnh nhân, nhân viên khoa cấp cứu hoặc những người xung quanh.
Đau thắt ngực: các bước đánh giá thêm nếu nghi ngờ
Mức độ đau thắt ngực không dựa trên mức đau mà dựa trên tần số triệu chứng, giới hạn khả năng gắng sức hoạt động chức năng. Bởi vì những thông tin này sẽ hướng dẫn điều trị và theo dõi đáp ứng, đánh giá triệu chứng chính xác.
Thăm khám lâm sàng vùng bìu: những điểm cần chú ý
Ở những bệnh nhân có khối sưng viêm/đau hoặc đau vùng bìu cấp tính thì hay kiểm tra phản xạ da bìu, bình thường tinh hoàn bên phía đó sẽ được cơ bìu nâng lên.
Đau cổ: phân tích triệu chứng
Các triệu chứng chính liên quan đến cổ là các triệu chứng ở rễ, chẳng hạn như dị cảm, mất cảm giác, yếu cơ, có thể cho thấy chèn ép rễ thần kinh.
Chảy máu cam: phân tích triệu chứng
Chảy máu cam là kết quả của sự tương tác của các yếu tố gây tổn thương lớp niêm mạc và thành mạch, một số là cục bộ, một số là hệ thống và một số là sự kết hợp của cả hai.
Hồng ban đa dạng: phân tích triệu chứng
Hồng ban đa dạng thường bao gồm các hội chứng hồng ban đa dạng nhỏ (EM), hồng ban đa dạng lớn (EMM), hội chứng Stevens-Johnson (SJS) và hoại tử biểu bì nhiễm độc (TEN).
Liệu pháp insulin trong điều trị đái tháo đường: tuýp 1 và tuýp 2
Liệu pháp insulin nền và liệu pháp insulin tích cực, cho bệnh nhân đái tháo đường không đạt mục tiêu đường huyết
Đánh giá tình trạng dinh dưỡng qua tiền sử bệnh lý
Sau khi yêu cầu bệnh nhân mô tả các triệu chứng hoặc vấn đề y tế khiến họ phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế, hãy bắt đầu khám phá mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và bệnh có thể tồn tại.
Tràn dịch màng phổi: phân tích triệu chứng
Tràn dịch màng phổi do tăng áp suất thủy tĩnh trong tuần hoàn vi mạch, giảm áp suất keo trong tuần hoàn vi mạch như giảm albumin máu và tăng áp suất âm trong khoang màng phổi.
Lú lẫn mạn tính: đánh giá về tình trạng lâm sàng
Thực hiện CT sọ não ở mỗi bệnh nhân biểu hiện lú lẫn mãn tính. Nó có thể giúp phát hiện được các nguyên nhân hồi phục được như xuất huyết dưới nhện, hoặc não úng thủy áp lực bình thường hoặc gợi ý các yếu tố nguyên nhân gây bệnh như bệnh mạch máu.
Đau khớp: phân tích triệu chứng
Đau khớp có thể là biểu hiện của nhiều nguyên nhân, bao gồm chấn thương cơ học đối với khớp, bệnh thoái hóa khớp, viêm xương khớp, nhiễm trùng và viêm cục bộ hoặc toàn thân.
Đau ngực từng cơn: đặc điểm đau do tim và các nguyên nhân khác
Đau ngực do tim thường được mô tả điển hình là cảm giác bị siết chặt, đè nặng nhưng nhiều trường hợp khác có thể mô tả là bỏng rát. Nhiều bệnh nhân không cảm thấy đau mà chỉ là cảm giác khó chịu nếu chỉ hỏi về đau, có thể bỏ sót chẩn đoán.
Nguy cơ tự tử: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Tự tử thường được coi là một quyết định đạo đức mâu thuẫn với nhiều giá trị tôn giáo và xã hội, đối với nhiều cá nhân cố gắng hoặc tự tử, chất lượng cuộc sống đã trở nên cạn kiệt đến mức không còn lựa chọn nào khác.
Nhịp tim nhanh: phân tích triệu chứng
Triệu chứng nhịp tim nhanh gồm khó chịu ở ngực, khó thở, mệt mỏi, choáng váng, tiền ngất, ngất và đánh trống ngực, cần tìm kiếm trong tiền sử bệnh lý.
Mất thăng bằng: choáng mặt mất vững
Nhiều yếu tố góp phần gây mất thăng bằng, đặc biệt ở người già, bao gồm yếu chi, bệnh lý thần kinh cảm giác, tổn thương cảm giác bản thể, bệnh khớp, bệnh lý tổn thương thị giác và mất tự tin.
Đau bụng cấp: triệu chứng kèm các dấu hiệu cảnh báo
Xét nghiệm bổ sung thường được yêu cầu ở bệnh nhân > 45 tuổi có triệu chứng mới khởi phát, sụt cân, suy sụp hoặc xét nghiệm sàng lọc bất thường.
Khí máu động mạch: công cụ tiếp cận bệnh nhân khó thở cấp
Giảm PaCO2 gợi ý tình trạng tăng thông khí. Nếu PaO2 thấp hơn (hoặc chỉ trong giới hạn bình thường), sự tăng thông khí có thể là một đáp ứng thích hợp đối với sự giảm oxy máu.
Khó thở mãn tính: đánh giá triệu chứng của các bệnh lý thực thể
Tìm kiếm bằng chứng khách quan của phục hồi hoặc biến đổi đường thở để khẳng định chấn đoán: Thực hiện bởi phế dung kế sau đó yêu cầu bệnh nhân ghi lại nhật ký lưu lượng thở đỉnh. Xem xét đánh giá chuyên khoa nếu như chẩn đoán không chắc chắn.
Chẩn đoán bệnh lý: những xác suất và nguy cơ
Chẩn đoán khi xác suất xuất hiện được cho là đủ cao, và loại trừ chẩn đoán khi xác suất đủ thấp. Mức độ chắc chắn đòi hỏi phải dựa vào các yếu tố như hậu quả của sự bỏ sót các chẩn đoán đặc biệt, tác dụng phụ của điều trị và các nguy cơ của test chuyên sâu.
Mất điều hòa cơ thể: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Mất điều hòa bao gồm tay vụng về, dáng đi bất thường hoặc không ổn định và rối loạn vận ngôn, nhiều bất thường vận động được thấy trong rối loạn chức năng tiểu não.
Tâm trạng lo lắng: phân tích để chẩn đoán và điều trị
Nhiều yếu tố góp phần vào sự lo lắng, bao gồm di truyền, tiền sử gia đình, các yếu tố gây căng thẳng, các nguồn đối phó, các bệnh kèm theo.
Nguyên tắc quản lý đau
Đối với đau liên tục, giảm đau kéo dài cũng có thể được đưa ra xung quanh thời gian với một loại thuốc tác dụng ngắn khi cần thiết để đột phá với đau đớn.
Đau ngực cấp: đặc điểm đau ngực do tim và các nguyên nhân khác
Mục đích chủ yếu là để nhận diện hội chứng vành cấp và những nguyên nhân đe dọa mạng sống khác như bóc tách động mạch chủ và thuyên tắc phổi. Phân tích ECG, xquang ngực và marker sinh học như troponin, D-dimer đóng vai trò quan trọng.
Mê sảng mất trí và lú lẫn: phân tích bệnh cảnh lâm sàng
Ớ những bệnh nhân đang có bệnh lý ác tính, suy giảm miễn dịch hoặc ngã gần đây mà không có chấn thương đầu rõ ràng, đầu tiên cần tìm kiếm những nguyên nhân khác gây mê sảng nhưng cũng nên CT sọ não sớm để loại trừ.
Đánh giá nhồi máu cơ tim không có ST chênh/ đau thắt ngực không ổn định
Phân tầng nguy cơ bệnh nhân bằng thang điểm TIMI hoặc các thang điểm khác. Cho dù bệnh nhân có biến chứng hay đau ngực tiếp diễn, nên theo dõi điện tâm đồ liên tục cho bệnh nhân nguy cơ trung bình.