Hình thành nước tiểu: lọc ở cầu thận tái hấp thu ở ống thận và sự bài tiết ở ống thận

2020-09-03 02:32 PM

Khi dịch được lọc ra khỏi bao Bowman và đi qua các ống, nó được biến đổi bằng cách tái hấp thu nước và các chất hòa tan cụ thể trở lại máu hoặc bằng cách tiết các chất khác từ các mao mạch phúc mạc vào ống.

Biên tập viên: Trần Tiến Phong

Đánh giá: Trần Trà My, Trần Phương Phương

Tốc độ bài tiết các chất khác nhau qua nước tiểu đại diện cho tổng thể của ba quá trình thận, được thể hiện trong Hình 26-9: (1) lọc ở cầu thận, (2) tái hấp thu các chất từ ​​ống thận vào máu, và (3) bài tiết các chất từ ​​máu vào ống thận. Được biểu thị bằng toán học:

Tốc độ bài tiết nước tiểu = Tỷ lệ lọc - Tỷ lệ tái hấp thu + Tỷ lệ bài tiết

Sự hình thành nước tiểu bắt đầu khi một lượng lớn dịch hầu như không chứa protein được lọc từ các mao mạch cầu thận vào trong bao Bowman. Hầu hết các chất trong huyết tương, ngoại trừ protein, được lọc tự do, vì vậy nồng độ của chúng trong dịch lọc cầu thận trong nang Bowman gần giống như trong huyết tương.

Khi dịch được lọc ra khỏi bao Bowman và đi qua các ống, nó được biến đổi bằng cách tái hấp thu nước và các chất hòa tan cụ thể trở lại máu hoặc bằng cách tiết các chất khác từ các mao mạch phúc mạc vào ống.

Hình cho thấy quá trình xử lý của thận đối với bốn chất giả định. Chất được hiển thị trong bảng A được lọc tự do bởi các mao mạch cầu thận nhưng không được tái hấp thu cũng như không được tiết ra. Do đó, tốc độ bài tiết của nó bằng với tốc độ nó được lọc. Một số chất thải nhất định trong cơ thể, chẳng hạn như creatinine, được thận xử lý theo cách này, cho phép bài tiết tất cả những gì đã được lọc về cơ bản.

Quá trình cơ bản của thận quyết định thành phần của nước tiểu

Hình. Quá trình cơ bản của thận quyết định thành phần của nước tiểu. Tốc độ bài tiết qua nước tiểu của một chất bằng tốc độ chất đó được lọc trừ tốc độ tái hấp thu của chất đó cộng với tốc độ bài tiết chất đó từ máu mao mạch màng bụng vào ống thận.

Trong bảng B, chất này được lọc tự do nhưng cũng được tái hấp thu một phần từ ống thận trở lại máu.

Do đó, tốc độ bài tiết nước tiểu nhỏ hơn tốc độ lọc ở mao mạch cầu thận. Trong trường hợp này, tốc độ bài tiết được tính bằng tốc độ lọc trừ tốc độ tái hấp thu. Mô hình này là điển hình cho nhiều chất điện giải của cơ thể như ion natri và clorua.

Trong bảng C, chất được lọc tự do tại các mao mạch cầu thận nhưng không được bài tiết vào nước tiểu vì tất cả chất đã lọc được tái hấp thu từ ống trở lại máu. Mô hình này xảy ra đối với một số chất dinh dưỡng trong máu, chẳng hạn như amino axit và glucose, cho phép chúng được bảo tồn trong dịch cơ thể.

Chất trong bảng D được lọc tự do tại các mao mạch cầu thận và không được tái hấp thu, nhưng một lượng bổ sung của chất này được tiết ra từ máu mao mạch phúc mạc vào ống thận. Mô hình này thường xảy ra đối với các axit và bazơ hữu cơ, cho phép chúng nhanh chóng được đào thải khỏi máu và bài tiết một lượng lớn qua nước tiểu. Tốc độ bài tiết trong trường hợp này được tính bằng tốc độ lọc cộng với tốc độ bài tiết qua ống thận.

Đối với mỗi chất trong huyết tương, sự kết hợp cụ thể của quá trình lọc, tái hấp thu và bài tiết xảy ra.

Tốc độ bài tiết chất này qua nước tiểu phụ thuộc vào tốc độ tương đối của ba quá trình cơ bản của thận.

Thận xử lý bốn chất giả định

Hình. Thận xử lý bốn chất giả định. A, Chất được lọc tự do nhưng không được tái hấp thu. B, Chất được lọc tự do, nhưng một phần chất đã lọc được tái hấp thu trở lại trong máu. C, Chất được lọc tự do nhưng không được đào thải qua nước tiểu vì tất cả chất đã lọc được tái hấp thu từ ống thận vào máu. D, Chất được lọc tự do và không được tái hấp thu mà được tiết từ máu mao mạch màng bụng vào ống thận.

Bài viết cùng chuyên mục

Định lượng nồng độ hormone trong máu

Phương pháp rất nhạy đã định lượng các hormone, tiền thân của chúng và sản phẩm chuyển hóa của chúng, bổ sung thêm nhiều phương pháp, như xét nghiệm miễn dịch gắn enzyme.

Đau đầu nguồn gốc trong sọ: các thể đau đầu trong sọ

Mô não hầu như hoàn toàn không nhạy cảm với đau. Thậm chi khi cắt hoặc khi kích thích điện những vùng nhạy cảm của vỏ não chỉ thỉnh thoảng gây đau.

Hormon chống bài niệu kiểm soát sự cô đặc nước tiểu

Khi độ thẩm thấu của các dịch cơ thể tăng trên bình thường, thùy sau tuyến yên tiết ra nhiều hơn ADH, điều đó làm tăng tính thấm nước của các ống lượn xa và ống góp.

Shock nhiễm trùng: do vi khuẩn gram dương hoặc âm

Shock nhiễm trùng cực kỳ quan trọng đối với bác sĩ lâm sàng vì ngoài shock tim, shock nhiễm trùng là nguyên nhân thường xuyên nhất gây tử vong do shock.

Cơ chế bệnh sinh của xơ vữa động mạch

Các mảng xơ vữa bám vào còn ảnh hưởng tới dòng máu chảy, bề mặt thô ráp của chúng làm cho các cục máu đông phát triển tại đó, tạo thành huyết khối tại chỗ hoặc cục máu đông.

Chuyển hóa prothrombin thành thrombin: cơ chế đông máu cầm máu

Nếu gan không sản xuất được prothrombin thì nồng độ prothrombin trong huyết tương có thể hạ xuống quá thấp, không đáp ứng nhu cầu sử dụng cho quá trình đông máu.

Miễn dịch và dị ứng: đề kháng của cơ thể trong nhiễm khuẩn

Miễn dịch bẩm sinh làm cho cơ thể con người đề kháng các bệnh như một số bệnh nhiễm virus bại liệt của động vật, bệnh tả heo, gia súc bệnh dịch, và bệnh distemper.

Cơ chế bệnh sinh của rối loạn đại tràng

Bệnh rối loạn đại tràng bao gồm táo bón, bệnh tiêu chảy do tâm lý, bệnh tiêu chảy do viêm đại tràng và liệt đại tiện ở những người bị chấn thương tủy sống.

Vai trò của Cholesterol và Lipoprotein trong xơ vữa động mạch

Yếu tố quan trọng gây xơ vữa động mạch là nồng độ LDLs cholesterol trong máu cao, LDLs cholesterol trong huyết tương cao, tăng lên do nhiều yếu tố, đặc biệt là do ăn nhiều chất béo bão hòa.

Lợi tiểu quai: giảm tái hấp thu natri clo và kali ở đoạn phình to nhánh lên quai Henle

Bằng việc ức chế cơ chế đồng vận chuyển Natri-clokali ở mặt trong màng của quai Henle, thuốc lợi tiểu quai làm tăng đào thải ra nước tiểu: Natri, clo, kali, nước cũng như các chất điện giải khác.

Sốc do tim: suy tim giảm cung lượng tim

Hội chứng sốc tuần hoàn do tim bơm không đủ máu được gọi là sốc do tim. Một khi sốc do tim tiến triển, tỉ lệ sống sót thường nhỏ hơn 30% ngay cả khi có cấp cứu nhanh chóng.

Tăng chức năng tuyến thượng thận và hội chứng Cushing

Tiết ACTH quá mức là nguyên nhân thường gặp nhất của hội chứng Cushing và được đặc trưng bởi nồng độ cao ACTH và cortisol trong huyết tương.

Bài giảng rối loạn cân bằng nước điện giải

Sự tiết ADH vẫn xãy ra ngay cả khi đáng lẽ ra nó phải được ức chế. Sự tăng tiết ADH này có nguồn gốc thể tạng đưa đến sự bài tiết nước tự do qua thận bị thay đổi trong khi sự điều hòa cân bằng muối là bình thường.

Diễn biến khi cơ thể tiếp xúc với quá lạnh

Trừ khi được điều trị ngay lập tức, một người ngâm trong nước lạnh thường chết sau 20 đến 30 phút, do ngừng tim hoặc rung tim. Lúc đó thân nhiệt sẽ giảm xuống mức 77 độ F.

Shock giảm khối lương tuần hoàn do chấn thương

Nhiều nỗ lực đã được thực hiện để chỉ ra các yếu tố độc hại do các mô bị chấn thương tiết ra là một trong những nguyên nhân gây shock sau chấn thương.

Mức lọc cầu thận bằng hai mươi phần trăm lưu lượng máu qua thận

Mức lọc cầu thận được quyết định bởi cân bằng thủy tĩnh và áp suất keo qua màng mao mạch hệ số lọc cầu thận, phụ thuộc tính thấm mao mạch cầu thận và diện tích.

Thận bài tiết natri và dịch: phản hồi điều chỉnh dịch cơ thể và áp suất động mạch

Trong quá trình thay đổi lượng natri và dịch, cơ chế phản hồi giúp duy trì cân bằng dịch và giảm thiểu những thay đổi về thể tích máu, thể tích dịch ngoại bào và áp suất động mạch.

Bệnh thận: tổn thương thận cấp và bệnh thận mạn

Trong phạm vi 2 phân loại, có rất nhiều các bệnh thận cụ thể có thể ảnh hưởng đến các mạch máu thận, cầu thận, ống thận, kẽ thận, các bộ phận của đường tiết niệu bên ngoài thận bao gồm cả niệu quản và bàng quang.

Đại cương sinh lý bệnh lão hóa

Tăng nhạy cảm với bệnh tật, tăng nguy cơ tử vong: hầu hết cơ thể già mang một hoặc nhiều bệnh và có tỷ lệ tử vong cao nhất so với mọi giai đoạn phát triển trước đó.

Kiểm soát sự bài tiết magie qua thận và nồng độ ion magie ngoại bào

Điều chỉnh bài tiết magie được thực hiện chủ yếu bằng cách thay đổi tái hấp thu ở ống thận. Ống lượn gần thường chỉ tái hấp thu khoảng 25% lượng magie đã lọc.

Sinh lý bệnh về sốt

Ngày nay người ta biết, có nhiều chất có tác động lên trung tâm điều nhiệt, gây sốt được sản xuất từ nhiều loại tế bào khác nhau, gọi chung là các cytokine gây sốt.

Bài tiết natri: điều chỉnh bằng mức lọc cầu thận hoặc tái hấp thu ở ống thận

Tái hấp thu ống và mức lọc cầu thận thường được điều chỉnh một cách chính xác, vì vậy sự bài tiết qua thận có thể khớp chính xác với lượng nước và chất điện giải.

Các loại tế bào bạch cầu: sáu loại bạch cầu bình thường có mặt

Sáu loại bạch cầu bình thường có mặt trong máu: bạch cầu đa nhân trung tính, bạch cầu đa nhân ưa acid, bạch cầu đa nhân ưa base, tế bào mono, lympho bào, và đôi khi có tương bào.

Ảnh hưởng của áp lực động động mạch đến lượng nước tiểu: bài niệu natri áp lực và bài niệu

Khi cơ chế tự điều hòa của mức lọc cầu thận bị suy giảm, thường xảy ra trong các bệnh thận, tăng áp lực động mạch sẽ làm tăng mức lọc cầu thận rất nhiều.

Lợi tiểu thẩm thấu: tăng áp lực thẩm thấu lòng ống thận gây giảm hấp thu nước

Lượng lớn nước tiểu cũng được đào thải trong các bệnh liên quan đến sự dư thừa các chất hòa tan và không được tái hấp thu từ lòng ống. Ví dụ, trong bệnh đái tháo đường, lượng glucose được lọc vào trong ống thận vượt quá khả năng tái hấp thu glucose.